Kategori: Makaleler

Güz Çiğdemi Zehirli mi? Güç, İktidar ve Doğanın Siyaseti Üzerine Bir İnceleme Bir siyaset bilimci olarak sık sık düşünürüm: doğa mı siyasetten öğrenir, yoksa siyaset mi doğadan? Güz çiğdemi denilen o narin bitki, aslında bu sorunun tam merkezinde durur. Toprağın soğuduğu, doğanın çekildiği bir mevsimde aniden açar; güzelliğiyle büyüler ama içinde ölümcül bir toksin taşır. Bu karşıtlık –güzellik ile zehirin iç içeliği– siyaset biliminin özünü andırır: her iktidar estetik bir düzen vaadiyle gelir, ama içinde yıkıcı bir potansiyel taşır. Doğanın İktidarı: Güz Çiğdemi Üzerinden Güç Okuması Güz çiğdemi zehirli mi? Evet, içinde “kolşisin” adı verilen toksik bir madde barındırır. Ancak…

Osmanlı Zamanında Kurulan İlk Medreseler: Eğitim, Toplumsal Cinsiyet ve Adalet Perspektifinden Bir Yolculuk Tarih yalnızca geçmişi anlatmaz; geleceğe nasıl yürüdüğümüzü de şekillendirir. Özellikle eğitim tarihi, bir toplumun düşünme biçimini, eşitlik anlayışını ve sosyal adalet vizyonunu anlamak için güçlü bir aynadır. Osmanlı Devleti’nin kuruluş döneminde kurulan ilk medreseler de bu aynanın en parlak yüzlerinden biridir. Ancak mesele sadece “hangi medrese önce kuruldu” sorusu değildir; asıl önemli olan, bu kurumların toplumsal cinsiyet rolleri, çeşitlilik ve adalet açısından ne anlam ifade ettiğidir. Gel, bu hikâyeyi birlikte çözümleyelim. İlk Osmanlı Medreseleri: Temellerin Atıldığı Yer Osmanlı Devleti, 14. yüzyılın başlarında bir beylik olarak ortaya çıktığında,…

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Belirtileri Ne Zaman Başlar? Gerçekleri Farklı Gözlüklerle Okumak Kene ısırığı… Küçük, sıradan bir olay gibi görünse de bazen hayatı değiştirebilecek bir sürecin başlangıcı olabilir. Bugün bu konuyu sadece tıbbi gerçeklerle değil, farklı bakış açılarıyla ele almak istiyorum. Çünkü aynı tabloya erkek ve kadın gözünden bakınca bambaşka ayrıntılar görüyoruz. Siz hangi tarafa daha yakın hissediyorsunuz? Bu yazıda, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) belirtilerinin ne zaman ortaya çıktığını bilimsel veriler ışığında anlatırken, toplumsal ve duygusal etkileri de tartışacağız. — Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Belirtileri Ne Zaman Başlar? Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, kene ısırığından sonra virüsün kuluçka süresi tamamlandığında…

Günberi ve Günöte Durumları: Zamanın Dönüm Noktalarında İnsanlık Bir tarihçi olarak geçmişe her baktığımda, yalnızca olayların sıralandığı bir çizgi görmem; aynı zamanda bu çizginin içindeki kırılmaları, dönüşleri ve yeniden doğuşları hissederim. Günberi ve günöte durumları da tıpkı tarihin bu dönüşlü yolları gibidir. Her ikisi de zamanın, hareketin ve dengenin simgesidir. Ancak astronominin soğuk rakamlarından çok daha öteye geçip, insanlığın kendi iç döngüsünü de anlamamıza yardım ederler. Günberi Nedir? Yakınlığın Tarihsel Anlamı Günberi, astronomide Dünya’nın Güneş’e en yakın olduğu noktayı ifade eder. Her yıl Ocak ayının başlarında gerçekleşen bu olay, gezegenimizin eliptik yörüngesinin doğal bir sonucudur. Ancak bu kavram yalnızca bir…

Gümüş Kon Nedir Diş? Zihinsel Dayanıklılığın ve Psikolojik Tamir Sürecinin Sembolik Anatomisi Bir psikolog olarak her zaman şu soruyla başlarım: İnsan zihni, tıpkı bir diş gibi onarılabilir mi? “Gümüş kon nedir diş?” sorusu, ilk bakışta teknik bir diş hekimliği terimi gibi görünse de, psikoloji açısından çok daha derin bir metaforu içinde barındırır. Çünkü gümüş kon, dişin kök kanalını doldurmak için kullanılan bir materyaldir; yani boşluğu doldurur, yapıyı yeniden bir arada tutar. Aynı süreç, insan zihninde de işler: travmalar, kırılmalar ve kayıplar sonrası içsel boşlukları doldurma çabası, tıpkı kök kanalına yerleştirilen bir gümüş kon gibi işler. Bu yazıda, “gümüş kon”u yalnızca…

Toplumsal Gözlemler Üzerinden: “CIGA” Ne Demek? Toplumu anlamak bazen istatistiklerle, bazen de sokakta duyulan tek bir kelimeyle mümkündür. Bir araştırmacı olarak halkın dilinde doğan her yeni ifade benim için küçük bir toplumsal laboratuvar gibidir. Çünkü kelimeler sadece iletişim araçları değil, aynı zamanda kültürel değerlerin taşıyıcılarıdır. Son zamanlarda gençlerin dilinde sıkça duyulan “CIGA” ifadesi de tam olarak böyle bir örnektir. Bu kelime, ilk bakışta argo veya şaka gibi dursa da, arkasında toplumsal normları, cinsiyet rollerini ve kültürel pratikleri yeniden yorumlayan bir zihniyetin izleri vardır. “CIGA” Ne Anlama Geliyor? Dilin Yeni Toplumsal Yüzü “CIGA”, halk arasında genellikle “cesur, meydan okuyan, lafını esirgemeyen”…

Kaotik Şehir Ne Demek? Bilimin Merceğinden Karmaşık Kentlerin Dili Şehirlerin ruhu var mıdır? Belki de bu soruya verilecek en bilimsel yanıt, onların karmaşık ve dinamik yapılarının bir canlı organizmayı andırdığını kabul etmekle başlar. Bugün sizlerle “kaotik şehir” kavramını keşfe çıkacağız. Kulağa fütüristik veya şiirsel gelebilir, ama aslında bu terim şehirlerin nasıl büyüdüğünü, değiştiğini ve bazen tahmin edilemez bir hâle geldiğini anlamamız için güçlü bir bilimsel mercek sunuyor. Kaotik Şehir Nedir? Karmaşık Dinamiklerin Kent Hâli “Kaotik şehir” ifadesi, şehirlerin belirli bir düzenden çıkıp tamamen düzensiz hâle gelmesi anlamına gelmez. Aksine, bilimsel olarak “kaos” kelimesi burada öngörülemez ama içsel bir düzen barındıran…

Altın Çileğin Diğer Adı Nedir? — Öğrenmenin Dönüştürücü Serüveni Bir Eğitimcinin Gözünden: Öğrenmek, Dönüşmektir Öğrenmek yalnızca bilgi edinmek değildir; öğrenmek, insanın kendini yeniden biçimlendirmesidir. Altın çilek gibi, ilk bakışta sıradan bir meyve görünen şeyin içinde gizli bir zenginlik vardır. Bu meyvenin “diğer adı nedir?” diye sormak, aslında sadece bir bilgi arayışı değildir; bilginin anlamını, kültürel bağlamını ve bireyin öğrenme sürecindeki dönüşümünü sorgulamaktır. Eğitimciler bilir ki, her soru yeni bir kapıdır. “Altın çileğin diğer adı nedir?” sorusu da bize yalnızca bir botanik bilgisi sunmaz; aynı zamanda öğrenmenin doğasını, merakın gücünü ve bilginin toplumsal işlevini hatırlatır. Altın Çileğin Diğer Adı: Physalis ve…

Kant Pozitivist mi? Felsefenin Kalbinde Bir Yolculuk Felsefeye ilgi duyan herkesin yolunun bir gün Immanuel Kant’tan geçtiği söylenir. Çünkü onun düşünceleri, yalnızca 18. yüzyılın değil, bugünün de dünyasını anlamamıza rehberlik eder. Ben de bir zamanlar “Kant pozitivist mi?” sorusunu ilk kez duyduğumda aynı meraka kapıldım. Modern bilimin yükselişiyle şekillenen pozitivizmin izlerini onun düşüncelerinde bulabilir miyiz? Yoksa Kant, bambaşka bir düşünce yolculuğunun öncüsü müydü? Gelin bu sorunun peşinden birlikte yürüyelim. Pozitivizm Nedir? Kısa Bir Hatırlatma Pozitivizm, 19. yüzyılda özellikle Auguste Comte tarafından sistematik hale getirilen bir düşünce akımıdır. Temel iddiası şudur: “Gerçek bilgi yalnızca gözlem ve deneyle elde edilir.” Yani metafizik…

Öğrenmenin Sessiz İzleri: WhatsApp’ta “Son Görülme Bilgisi Aynı” Ne Demek? Bir eğitimci için öğrenme, yalnızca sınıflarda değil, hayatın her anında sürer. İnsan, gözlemleyerek, sorgulayarak, deneyimleyerek öğrenir. WhatsApp’ta “Son görülme bilgisi aynı” ifadesi ilk bakışta teknik bir durum gibi görünse de, aslında dijital çağın öğrenme, iletişim ve farkındalık biçimlerini anlamak için zengin bir pedagojik metafor sunar. Tıpkı bir öğrencinin öğrenme sürecinde gösterdiği gelişimin izlenmesi gibi, WhatsApp’ta “son görülme” bilgisi de dijital etkileşimimizin görünür yüzünü temsil eder. Ancak bu bilginin “aynı kalması”, bazen öğrenmenin, bazen iletişimin durduğu bir anı simgeler. Bu yazıda, bu basit görünen dijital ifadenin ardındaki pedagojik anlamları, öğrenme teorileri…